عید نوروز در ایران باستان - گزیده ای از تاریخ تمدن جهان باستان (ایران، مصر‍، یونان

     

 

 

 

 

.: سایر زبان ها : عربی ؛ انگلیسی ؛ ترکیه ؛ فارسی :.

 

.: سایر بخش ها: دانلود کتابهای باستانی؛ ؛ اساطیر و افسانه های باستانی ؛ چهره های ماندگار ؛ انی کاظمی :.



عید نوروز:.

نوروز

 

بانوی ایرانی در کنار سفره هفت سین
 
بانوی ایرانی در کنار سفره هفت سین

نوروز، از جشن‌های باستانی ایرانیان است. در زمانهای کهن، جشن نوروز در نخستین روز فروردین (معمولاً مطابق با ?? مارس) آغاز می‏شد، ولی مشخص نیست که چند روز طول می‏کشیده‏است. در بعضی از دربارهای سلطنتی جشن‏ یک ماه ادامه داشته ‌است. مطابق برخی از اسناد، جشن عمومی نوروز تا پنجمین روز فروردین برپا می‏شد، و جشن خاص نوروز تا آخر ماه ادامه داشت. شاید بتوان گفت، در طی پنج روز اول فروردین جشن نوروز جنبه ملی و عمومی داشت، در حالیکه طی باقیمانده ماه، هنگامی‏که پادشاهان مردم عادی را به دربار شاهنشاهی می‏پذیرفتند جنبه خصوصی و سلطنتی داشت.

 تاریخچه

جشن نوروز از آیین‌های باستانی و ملی ایرانیان می‌باشد. جزئیات چگونگی این جشن تا پیش از دوره هخامنشیان بر ما پوشیده‌است. در اوستا نیز هیچ اشاره‌ای به این جشن نشده‌است. همچنین از دید مذهب و باورهای دینی ایرانیان باستان در ارتباط با این جشن اطلاعاتی در دست نیست. اگرچه مطالبی کلی در تعداد اندکی از کتابهای نوشته شده در روزگار ساسانیان درباره جشن نوروز وجود دارد.

با استناد بر نوشته‌های بابلیها، شاهان هخامنشی در طول جشن نوروز در ایوان کاخ خود نشسته و نمایندگانی را از استان‌های گوناکون که پیشکش‌هایی نفیس همراه خود برای شاهان آورده بودند می‌پذیرفتند. گفته شده که داریوش کبیر، یکی از شاهان هخامنشی (??? - ???)، در آغاز هر سال از پرستشگاه بأل مردوک، که از خدایان بزرگ بابلیان بود دیدن می‌کرد.

همچنین پارتیان و ساسانیان همه ساله نوروز را را با برپایی مراسم و تشریفات خاصی جشن می‌گرفتند. صبح نوروز شاه جامه ویژه خود را پوشیده و به تنهایی وارد کاخ می‌شد. سپس کسی که به خوش قدمی شناخته شده بود وارد می‌شد. و سپس والامقام‌ترین موبد در حالی که همراه خود فنجان، حلقه و سکه‌هایی همه از جنس زر، شمشیر، تیر و کمان، قلم، مرکب و گل داشت در حین زمزمه دعا وارد کاخ می‌شد. پس از موبد بزرگ ماموران حکومت در صفی منظم وارد کاخ شده و هدایای خود را تقدیم شاه می‌کردند. شاه پیشکش‌های نفیس را به خزانه فرستاده و باقی هدایا را میان حاضران پخش می‌کرد. ?? روز مانده به نوروز، دوازده ستون با آجرهای گلی در محوطه کاخ برپا شده، و دوازده نوع دانه گیاه مختلف بر بالای هریک از آنها کاشته می‌شد. در روز ششم نوروز، گیاهان تازه روییده شده بر بالای ستونها را برداشته و آنها را کف کاخ می‌پاشیدند و تا روز ?? فروردین که به آن روز مهر می‌گفتند، آنها را برنمی داشتند.


جشن‌هایی که از آن روزگار به یادگار مانده، هیچ یک به طول و تفصیل نوروز نیست. نوروز جشنی است که یک جشن کوچک‌تر (چهارشنبه سوری) به پیشواز آن می‌آید و جشنی دیگر (سیزده به در) به بدرقه آن. و نماد آن انداختن سفره هفت سین است.

نوروز در گذشته دارای آداب چندی بوده‌است که امروز تنها برخی از آنها برجای مانده و پاره‌ای در دگرگشت‌های زمانه از بین رفته‌اند. از رسم‌های بجا مانده یکی راه افتادن حاجی فیروز است.

نوروز در آیات و روایات

در کتاب بحارالانوار علامه مجلسی درباره نوروز روایات متعددی وجود دارد، در جلد ? ???بیش از ? ???صفحه به نقل از امام صادق نقل شده‌است که به معلی بن خنیس فرمودند:ای معلی! همانا نوروز روزی است که پروردگار جهان از بندگانش پیمان گرفت که او را پرستش کنند، به او شرک نورزند و به پیامبران و امامان ایمان بیاورند، نوروز اولین روزی است که خورشید در آن طلوع کرد و بادهای ناگهانی وزیدن گرفت و ستاره زمین در چنین روزی ایجاد شد، روزی است که علی در نهروان پیروز شد و گلهای زمین در آن روز خلق شد، در چنین روزی کشتی نوح بر کوه جودی نشست، همان روزی که جبرئیل بر پیامبر نازل شد، همان روزی که ابراهیم بتها را شکست، روزی که پیامبر؛ علی را بر دوش خود حمل کرد تا بتهای قریش را سرنگون کند و در چنین روزی است که مهدی ظهور خواهد کردادامه مطلب...

نوروز زمانی مقدس در ایران باستان:.

نوروز زمانی مقدس در ایران
باستان

زمان در دیدگاه انسان اعصار کهن به دو گونه مقدس بخش می شود.

زمان مقـدس
آن بود که صرف امور مقـدس بود که درگذران امـور  عادی زندگی به کار می رفت.

زمان مقدس
خود به چند گونه تقسیم می شود.

زمانی که صرف به جای آوردن شعایر ایمانی می گردد از جمله نمازها، دیگری
زمانیکه در طی آن با تکـرار بعضی اعمال که در نمونه ی کهن اسطوره ای وجود داشت و
انسان عصر کهـن می کوشیـد با باز ساختن  صحنه های آن وقایع دور دست که توسـط خدایـان در آغـاز خلقـت   انجام یافته و گاه توسط قهرمـانان در گذشته
های دور صـورت گرفتـه     بود به اصل و
نشاء خود بازمی گردد.

دراینگـونـه
زمان هـای مقـدس نمایـش های مذهبـی و آئینـی بر پـا    می داشتند و گاه نمـوداری از شـادی و گاه
عـزاداری بود و سرانجام زمانی بود که یاد آورریتم های کیهـانی شمـرده می شـد
ماننـد ورود خورشید به برج جدی و حمل و در واقع ستایـش پدیده های ایتمیک و پدید
آمدن آئین های سترگ وابسته به آن ها به سبب وجود اعتقـاد به متا فیزیکـی بودن آن
ها و بر اسـاس معتقـدات دینی ـ ایمانی انسان آن اعصار.

 

 

 

 

 

 

 

 

 


نوروز در میان عوام مردم (ایران باستان):.

نوروز در میان عوام مردم (ایران باستان)

 

پشوتن مجاسنجا راجع به نوروز می نویسد: ایرانیان باستان پیش از آنکه تحـول سال واقـع شود  سراپـای خود را پاک کرده، جامـه ی نو می پوشنـد، بـا سـرودن اوستـا و انجـام تشـریفـات مذهبـی بر سـر سفـره نـوروز بـه انتظـار شنیـدن صـدای کـوس  و دهـل شاهـی کـه آغـاز نـوروز بود می نشسته.

وقتی لحظه ی نـوروز می شـد ابتـدا ریش سفیـد یا سالمند ترین عضو خانواده برخاسته و به هر یک از اهل خانه سه قاشق عسل با سه دانه آب نبات یا شیرینـی دیگـر با سه دانه سکه زریـن یا سیمین و سه برگ سبزه داده به آن ها تبریک نـوروزی می گفت.  سپس همه ی خانواده بر پا ایستـاده با صـدای بلنـد اوستـا می تنـدرستـی را می سرودند و بـرای خـود و بستگـان از  اهـورامـزدا فراخ روزی و نیکنـامی و شـادکـامی خواستار می شدند.

امروزه نیـز مراسم نوروز در میان زرتشتیان به همـان منوال قبل است و جشن تا (21) روز ادامه دارد. عدد 21 نماینده نماز مقدسی است که  یتا اهر نام دارد ودارای 21 کلمه می باشد. هم چنین 21 توپ در جشن نوروز به یاد همین 21 کلمه ی نماز خالی می شه.

 

 


نوروز در دربار ایران:.

نوروز در دربار ایران

 

درزمان هخامنشیان برای بار عام عمارتی مخصوص بود پادشاه در ایوان این عمـارت می نشسـت و قـراولان مخصـوص در اطراف وی صف می کشیدند و در این روز معمـولاً از ولایات و ایالات نمایندگان را به نوبت       با هدایای مختلف به خدمت شاه می بردند.

این جشن در زمان اشکـانی نیزدارای همان عزت و احترام بود ولی در  زمان ساسـا نیان جلال و احترام آن بیشتر شد.یکی از حضایص درباری پادشاهان ساسـانی این است که در هر یک از روزهای اعیاد آوازها و آهنگهایی معمول بودکه به همان روزاختصاص داشت. مانند آهنگهای نـوروز بـزرگ، نـوروز کیقبـاد،نـوروز مـزدک واقسـام این الحان در خدمت پادشـاه نواخته می شد. پس از آنکه بامداد نوروز پادشاه زینت  خود را  می پوشید و لباس فاخر به تن می کرد که معمولاً از بردیمانی   بود. شخصـی کـه از شب تا صبـح بـر در خانه ی شاه توقـف می کرد  بر شـاه وارد شـده و خـود را نیـروی ظفـر و پیـروزی از جانب  خدا معرفی می کرد.

پس از آن مردی داخل می شد که طبق سیمیـن در دست داشـت و اطـراف آن نان هایی گرد بـودند که از انـواع حبوب پختـه می شد و از هر یک از حبـوبات نیـز هفت دانـه و هفت خوشـه و یک قطعـه    سکه و دینار و درم جدید و شاخه های از اسپند بر این طبق گذاشتـه می شد. در میان طبق هفت شاخه از درختانی که بدان ها و نام آنها تفال می کنند و نگاه کردن به آن ها نیـز نیکـو بود وجود داشـت از قبیل بید و زیتون و به و انار و.

بعضـی از این شاخـه ها به یک گره و برخی دو گره و برخی دیگر به سه گره بریده می شد و هر یک را به نام شهری از شهرها می نامیدند. و بر روی آن ها کلمات اپـزود، اپـزاید، فراخی و فراهید می نوشتند که معنـی آن ها بدین ترتیب است: بیفزود،بیفزاید،افزون،رزق،فرح وسعد. آن مرد تمام این چیـزها را در دست گرفتـه و برای بقـا و دوام  پادشاه دعا می کرد. پادشاه در این  روز راجع به هیچ کاری مشـورت   نمی کرد و برای اینکه مبادا ار آن چیزی پدید آید که ناپسند باشد  ودر تمام مسائل سال جاری گردد.

اولین چیزی که در این روز بـرای  شاه آورده می شـد، سینی زریـن یا سیمیـن بود که بر آن شکـر سضیـد و جوزهنـدی تازه و جام هـای سیمین یا زرین قرار داشت.

پادشاه از شیرینی تازه ای ابتدا می کرد که در بعضـی از آن خرمـای تـازه چسبـانیـده بـود و نارگیـل و خرمـایی چند بر می داشـت و بـه   کسی که در نزدش از همه گرامی تر بود می داد و از شیـرینی آنچه را می خـواست  می خـورد. پس از ایـن  مقدمـات هدایـا به عـرض شاه می رسید.

بیست و پنج روز قبل از نوروز در صحن کاخ سلطنتی دوازده ستـون خشت خام بر پا می شد که بر هر یک از آن ها یکی از حبـوب را می کاشتند که عبارت از: گندم، جو، برنج، عدس، باقلا، ارزن، لـوبیا، نخود، کنجه، ماش و بود و این ها را نمی چیدند مگربا نغمه سـرائی و خواندن آواز، در ششمیـن روز نـوروز این ها  را می کنـدند و در        مجلس پراکنده می نمودنـد و تا شانـزدهم فروردین که مهـریوز نام دارد آن ها را جمع نمی کردند.

این حبوب را برای تفال می کاشتند و بداین گمان بودند هـریک از آن ها که نیکو تر و بارورتر شد محصولش درآن سال فراوان خواهد بود. شاه نگاه کردن به جو را مخصوصاًتبرک می دانست.

مردم عادی نیـزاین کار را  بر هفت ستـون بر صحـن خانـه با هفـت   حبوب انجام می دادند. هم چنین گفته اند ایرانیان در صبح نوروز به هم آب  می پا شیـدنـد و از رسـوم  عمـو می  جشـن نـوروز آتـش افروزی است.

در نوروز نامه محمد خیام آمده :اولین کس در بیگانگان که در بامـداد نـوروز به خدمت شاه می رسید موبدان موبد (بزرگ موبد) بود که بـا  جامی زرین پر از می و انگشتر و در می و دنیاری خسروانی و دسته ای  سبزه و شمشیری و تیر و کمان و دوات و قلم و اسبی و بازی و کودکی  نیک روی پیش شاه مآمد و برای او دعایی می خواند.

بعد از انجام دعا جام شراب را به پادشاه می داد و دسته ی سبـز را در دست دیگر او می گذاشت و دنیارودرم را در پیش تخت وی می نهاد. منظور از این کار آن بود که شاه و بزرگـان را دیده بر آن ها افتـد تا در همه سال شادمان و خرم باشند و آن سال به آنان مبارک گردد.

دارالمحاسن والاضداد می نویسد: در هر یک از روزهای نوروز پادشاه   بازی سفید پرواز می داد و از چیزهائیکه پادشاهـان در نوروز بخوردن  آن تبرک جسته اند اندکی از شیـر تازه و خالص و پنیـر تازه بود و در هر روز برای پادشاه باکوزه ای آهنین یا سیمین آب برداشته می شدکه حلقه ای از زر و یا قوت بر گردن آن بود.این آبرا دختران بکر از زیـر آسیاب ها بر می داشتند.

 

 

 

 

 

 


نوروز در روایات اسلامی (ایران باستان):.

نوروز در روایات اسلامی

حضرت امام صادق (ع)فرمودند: در آغاز فروردین آدم آفریده شده و آنروز فرخنـده است برای طلب حاجـات و بـرآورده شدن آرزوهـا و دیدن پادشاهـان و کسب دانش زناشوئـی و مسافـرت کردن و خرید و فروش نمودن.

از سلمان فارسی نقل شده: نخستین روز فروردین هرمزد نام دارد که از   نام های خداوند است و روز بسیار مبارکی می باشد.

از امام موسی بن جعفـر نقل شده که فرمودنـد: این روز بسیـار قدیمی است. روز نوروز خداوندازبندگان پیمان گرفت که او راپرستش کنند، برای او شریک قائل نشوند و با آئین فرستادگان درآیند.

آنروز نخستیـن روزی است که خورشیـد بتابید و بادهـای باردهنـده وزیـدن گرفت و گل ها ی روی زمیـن  بوجود آمد و آنروزیست که جبرئیل بر پیغمبـر اسلام نازل شد و در اینروز  ابراهیم بتها را شکست و روزیست که پیغمبر اکرم، حضـرت علـی را بر دوش گرفت تا  بتهـای  قریش را که در کعبه بود از بالا به پائین انداخت.

هم چنین حضرت امـام صـادق (ع) فرمودند: در نوروز خوب شست و     شو کنید و خود را پاک نگهداریدو بهترین جامه ها راپوشیده و بوهای خوش به کار ببرید وسپاس خدا به جا ی آرید زیرا در این روز پیامبـر       در غدیر خم حضرت علی را برای ولایت برگزید. امام دوازدهم که از دیده ها پنهان است در این روز ظاهر می شوند و خداوند وی را یاری    می کند.

حضرت علی (ع)در اینروز بر مردم نهروان غالب شد.

 

 


سفره ی هفت سین در نوروز:.

یکی از تشریفات نوروز هفت سین است.هفت سین یادی است است از هفت اشا سپند دردین زرتشت ـ درگذشته دراین سفره هفت جورمیوه      یا گل که نمادی از هفت اشاسپند بود به یاد آنان قرار می دادند. حال       با توجه به توضیحات داده شده به ذکرنام هفت اشاسپند بانام گل ها ی مربوط به هر یک می پر دازیم:

1.   هرمزدـ اشاسپنـد اولی هرمزد یا اهورا مزدا می باشد به معنی سرور     دانا. هرمزد در اوستابی اغاز و بی انجام وبا صفات پاک و دانا وتوانا        و بی همتا ذکرشده. اولین روز فروردین هرمزد نام دارد ودر اوستا      نیز فصل مخصوصی به نام هرمزدیشت است که درمیان صفات دانایی وتوانایی خداوند جهان (اهورا مزدا ) می باشد.

این یشت در روز اول هر ماه خوانده می شود. انسان در راه پیـمودن کمال ابتدا باید خدای مهربان را شنا خته و به یگانگی او ایمان بیاوردو    بعد از آن سایر مراحل و مراتب کمال و ترقی را طی کرده و از صفات  شش اشاسپند دیگر پیروی نماید.

در سنت زردشتیان   هر کدام از گل های خوب به یکی از اشاسپندان متعلـق است که از میان  درخت گل مورد که همیشه سبز و خرم است          و آسیب خزان نمی بیند مخصوص اهورا مزدا است.

2. بهمن ـ بهمن نخستین آفریده ی اهورا مزدا می باشد و برای همین  مظهر اندیشـه ی نیک است که نخستین پایه ی نیکی را تشکیـل داده و    همه ی خوبی ها از وی سرچشمـه می گیـرد. ایـن فـرشتـه در جهـان روحانـی و معنـوی مظهـر اندیشه ی نیک و نماینده ی خـرد و دانایـی خداونـد است که انسان را از عقل و دانش بهره منـد ساختـه و او را به آفریدگار نزدیک می سازد.  .....ادامه مطلب...

نوروز و فلسفه ی برخی روزهای آن:.

برخی از نویسندگان جشـن نـوروز را از اول فروردین تا یکماه دانسته و  آن را به دو قسمت تقسیم کرده اند.

پنجروز اولی را نـوروز عامه و بقیه را نوروز خاصه نامیدهاند. در پنجروز  اول فروردین ،جشـن نوروز یک صورت عمومـی داشت و همه ی ملت ایران و پارسی نژادان از شادکامی و فدحی ملی برخوردار می شدند.

از 6 فروردین که هنگـام برگـزیده  شدن زرتشـت است  نوروز صورت خاص به خـود می گرفت و دربار پادشاه به روی همه ی مردم و سپس خواص دربار باز می شد و هدایا تقدیم می گردید.

بنا به عقیـده زرتشتیـان روز ششـم  فروردین که خرداد  روز نام دارد و   متعلـق به فرشته ی خـورداد است بزرگتـرین جشن ایرانیان قدیم بـود  زیرا، اشـوزرتشت پیامبـر بزرگ ایران باستان در چنیـن روزی از مـادر  تولد یافت . هم چنین در ششم فروردینماه و صبح خورداد روز بود کـه سروش غیبی نازل شد و از جانب اهورا مزدا فرمان رسالـت ابلاغ نمود.   این روز  فرخنـده برای ایرانیـان قدیم بزرگتـرین جشـن بود و بقـول ابوریحان بیرونی آنرا نوروز بزرگ می نامیدند.

هم چنین در آثار البـاقیه ذکـر شده که خداونـد مشتری را در اینـروز بیافرید. در این روز سعادت را برای ساکنین زمین قسمت می کند و از اینجاست که ایرانیان این روز را روز امیـد نام نهادند. چون روز ششـم فروردین بفرشته ی آب تعلق دارد لذا ایرانیـان در این روز ،سپیده دم       از خواب برمی خیـزند و خود را شستشـو می دهنـد. از اینـروز به بعـد    نوروز صورتـی درباری و خاص به خود می گرفت یعنی از این روز به     بعدجشن های درباری شروع می گشت ودربـار پادشاه بر روی عامه ی  مردم و سپس خواص دربار گشوده می شد......ادامه مطلب...

   1   2      >



.: نوشته های آرشیو نشده :.
هر آمدنی رفتنی داشت. ما هم از پارسی بلاگ رفتنی بودیم.
[عناوین آرشیوشده]