قدیمیتری آثار سکونت روستا نشینان اولیه در غرب زاگرس و شمال خوزستان
یافت شده است.برخی از این روستا های اولیه گنج دره، سراب و آسیاب در
نزدیکی کرمانشاه،
علی کش در دهلران، گوران در هلیلان و چغا بنوت در شمال خوزستان است.
قدیمیترین مدارک اهلی شدن بز در مکان گنج دره کشف شده که حدود 10 هزار سال
قدمت دارد.

بین هفت تا هشت هزار سال پیش مراکز روستانشین در چند نقطه از ایران، در منطقه تمدن جیرفت در تمدن تپه سیلک نزدیک کاشان و در اطراف مرودشت و در فاصله کمی از شوش،
قدیمیترین شهر موجود دنیا، وجود داشته است. شوش یکی از قدیمیترین
سکونتگاههای شناخته شده? منطقه است، با وجود اینکه نخستین آثار یک دهکده?
مسکونی در آن مربوط به 7000 سال پیش از میلاد هستند.

در طول تاریخ، مهاجرت‌های انسانی و جابجایی انسان‌ها همواره به دلیل
دستیابی به شرایط بهتر برای زندگی بوده است، در دوران باستان این شرایط
بهتر عبارت از آب فراوان‌تر و خاک حاصلخیزتر برای کشاورزی بوده است. به
عنوان نمونه‌ای از اینگونه مهاجرت‌ها می‌توان از دو کوچ بزرگ نام برد:
نخست، کوچ هندیان آریایی از پیرامون کوهستان‌های هندوکش به سرزمین‌های پنجاب و پیرامون رود سند و دیگری، کوچ ایلامیان و سومریان، به سرزمین‌های باتلاقی تازه خشک شده خوزستان در ایران و میانرودان انجام شده است. از اینگونه مهاجرت‌ها تمدنهای بزرگ یا گروههائی از تمدنهای
بزرگ برخاستند. ویل دورانت، این آثار تمدن را کهن‌ترین آثار تمدن بشر
دانسته است.

کهن‌ترین نشانه‌های تمدن انسانی، مربوطه به 5000 سال ق. م. است که در ایران تمدن شهر سوخته در سیستان، تمدن عیلام در خوزستان، تمدن جیرفت در کرمان، تمدن تپه‌حصارِ در دامغان، تمدن تپه سیلک (در کاشان)، تمدن اورارتو (در آذربایجان)، تپه گیان نهاوند، تمدن کاسی‌ها (در لرستان امروز)، پیدا شده است. از روی یک قسمت از آثار تمدن تپه سیلک،
که گمان میرود مربوط به هزاره چهارم پ.م. باشد، پیدا شده است که اهالی
آنجا به بافندگی و کارکردن با فلزات و استعمال مهر و چرخ گوزه گری پی برده
بودند.

ایران نخستین سرزمینی است که در آن مردم به استخراج و استعمال فلزات پی
برده اند. تعدادی از نخستین کوره‌های ذوب مس در تل ابلیس کرمان مربوط به
هزاره پنجم ق.م. بدست آمد و اشیاء مسی شامل سنجاق و درفش، مهر و دستبند و
حلقه انگشتر از آنها کشف گردید. قدیمی‌ترین فلزی که مورد استفاده انسان
قرار گرفته مس بوده است. این فلز در 4500 ق. م. در آسیای غربی مورد
استفاده بوده است.

از اواسط دوران فلز، بجز مس، فلزات دیگری چون قلع، طلا، نقره در چرخه
فن‌آوری مردمان آن عصر پدیدار شدند و شاید به این دلیل است که این دوره را
دوره فلز نام نهاده‌اند نه دوره مس. برنزهای مشهور به لرستان اهمیت ایران
را به‌عنوان یک مرکز فلزکاری بطور روشن نشان می‌دهد. رویدادی مهم در هزاره
سوم پ.م. که تأثیرگذار در زندگی ساکنان فلات ایران و خصوصاً دشت خوزستان
است عبارت است از کشف فلز آلیاژی مفرغ. از مراکز مهم فرهنگهای عصر مفرغ
ایران غرب ایران و حوزه زاگرس مرکزی (لرستان پیشکوه و پشتکوه) بوده است.
مفرغ ساخته شده در کوهپایه‌های زاگرس به سومر و عیلام صادر میشده است.