روز دهم آبان زرتشتی برابر با ? آبان خورشیدی که آبان روز نام دارد و بنام آب و فرشته آب است جشن آبان گان می باشد .
آب که آبان جمع آنست در اوستا و پهلوی آن و در سانسکریت آپه می باشد این عنصر مانند عناصر دیگر آتش و هوا و خاک در آیین ایران قدیم مقدس است و آلودن آن گناه می باشد و برای هر یک از آنها فرشته مخصوصی تعیین شده . و ایرانیان این عناصر چهارگانه را که اساس اولیه حیات است می ستودند(نیایش نمی کردند ستایش میکردند) و امروز نیز زرتشتیان آنها را پاک می دانند و مانند سابق و بنام فرشته هر یک آنها را می ستایند ((بسرچشمه آب درود می فرستیم به کوههایی که از بالای آن آب جاریست درود می فرستیم بدریاچه ها و استخرها درود می فرستیم)).به احترام فرشته آب آبها را پاک نگه می داشتند .

نگهبانی آب با فرشته مقدس خرداد است علاوه بر او دو فرشته مقدس دیگر یکی به نام اپام نپات و دیگری آناهیتا نگهبان آب می باشند . یکی از قصائد دلکش اوستا آبان یشت نام دارد که از جلال و عظمت آناهیتا یا همان ناهید گفتگو می کند. در خرده اوستا نیایش چهارم موسوم است به آبان نیایش یا آبزور . این نیایش را که از آبان یشت استخراج شده موقعی که در کنار جویبار و آبشار و سرچشمه آب باشند می سرایند همچنین در جشن آبانگان نیز خوانده می شود و چون فرشته آب ناهید مونث است او را بانو هم می گویند. در جشن آبانگان پارسیان خصوصا زنان در کنار دریا یا کنار رود فرشته آب را نیایش می کنند .ایرانیان به خاطر تقدسی که برای آب قائل بودند هیچوقت آنرا آلوده نمی کردند و آبی را که یکی از اوصاف سه گانه اش رنگ و بو و مزه تغییر می یافت برای آشامیدن شستشو و غیره بکار نمی بردند .

هردوت می گوید ((ایرانیان در میان آب ادرار نمی کنند آب دهان نمی اندازند و در آن دست نمی شویند)) استرابون جغرافی نویس یونانی گوید ((ایرانیان در آب جاری خود را شستشو نمی دهند در آن لاشه و مردار نمی اندازند و عموما آنچه ناپاک است در میان آن نمی ریزند)).خلاصه اینکه جشن آبانگان بنام آب و فرشته آب است ایرانیان در این روز کنار چشمه و آب می رفتند و آب نیایش و سرودهای دینی را می خواندند و شادی می کردند و برای این نعمت بزرگ اهورایی که برای آشامیدن و نظافت و رشد و نمو نباتات و رفع سایر نیازها می باشد سپاس خدا را بجا می آوردند. ابوریحان در صفحه ??? ترجمه آثار الباقیه می نویسد :آبان ماه روز دهم آن آبان است و آن عیدی است که بواسطه توافق دو اسم آبانگان گویند در این روز زو پسر تهماسب (از سلسله پیشدادیان )بپادشاهی رسید و مردم را به کندن نهرها و تعمیر آنها امر کرد و در این روز بکشورهای هفت گانه خبر رسید که فریدون ضحاک را اسیر کرده و خود به پادشاهی رسیده و بمردم دستور داده است دوباره خانه و زندگی خود را مالک شوند و خود را صاحب خانه بنامند و خودش نیز بخانه و خانواده خود فرمانروا شد پس از آنکه همه ایرانی ها در عهد ضحاک بی خانه و زندگی بودند.