" توحید " در فلسفه تاریخ

بحث بی پایان توحید ، ناگزیر باید پایان یابد ، چرا که بحث مهم دیگری مانده است که باید مطرح شود ، اما توحید پایان گرفتنی نیست و شما خود خواهید دید که چون سه ستون انسان شناسی و جامعه شناسی و فلسفه تاریخ از متن زیر بنای توحید بیرون می آیند و در بحث از هر یک باید توحید مطرح بشود و اگر نه گمان میرود که توحید و این سه ستون جدا از هم هستند .

چنین است که با تمان کردن بحث توحید ، توحید پایان نخواهد گرفت ، چون به هر یک از آن سه ستون که برسیم ، باید جامعه و انسان و تاریخ را با بینش توحیدی طرح کنیم ؛ ایدئولوژی را نیز باید به عنوان مجموعه اعتقادات و اعمالی که همه با توحید معنا می دهند و بر بناهای اساسی توحید استوار شده اند ، مطرح سازیم و بعد در جامعه ایده آل یعنی " امت " است ، یک ظرف خاص ، یک بیان خاص و تجلی خاصی از توحید می شود و باز در بخث انسان اید آل ، توحید بعنوان اساسی ترین معنی و جهت مطرح می شود ، بنابراین آنچه که پیش از این گفته آمد در سه ستون ، ایدئولوژی ، امت و انسان شبه خدا یا خداگونه (به معنای جانشین خدا ، نه به معنای که در زبان بعضی از متکلمین است) دوباره مطرح می شود ، این نه بمعنای تکرار که بدین معنی است که توحید در عین حال که خود یک بحث و یک عقیده و یک پایه است ، همه چیز هم هست و هر مساله ای را باید بر اساس این فکر و این معنی تحلیل کرد ، اگر تحلیل نکینم معنی آن این است که در یک پیکره واحد که یک روح دارد آنهم توحید ، سخن نمی گوییم ، بلکه درباره کتاب یا مجموعه علومی سخن می گوئیم که فصلهایش از هم جدا پراکنده است که گفتم تقسیم بندی توحید امامت ،معاد و ... غلط است ، چون از یک اصل بیشتر نیست و آن هم توحید است و بقیه همه فرع بر توحیدند .

منبع : طرح اساسی مکتب – توحید: یک فلسفه ی تاریخ -  صفحه 259 – 292 به قلم استاد بزرگوار و شهید مسئول« دکتر علی شریعتی » روحش شاد و یادش گرامی (مرد پارسایی سخن ) و تایپ توسط انی کاظمی .